De Nederlandse dichteres Yvonne
Né is een fenomeen. Op de achterplat van De werkelijkheid houdt het lang vol, haar zeventiende bundel, zien we een foto van deze dame, met een
automatisch geweer (Ratata) in aanslag. Het lijkt wel een
speelgoedgeweer - maar pastelkleurige wapens, speciaal voor vrouwen, bestaan
echt! Op de felroze voorplat een tekening van een pluizig kuiken, gesigneerd
Yvonne Né.
De bundel is ingedeeld in
6 cycli: Ontvangers, Huishouding van het medeweten,
Whereabouts, De werkelijkheid houdt het niet lang vol,
Espresso en
Je kunt het niet weten.
Titels zonder hoofdletters, de gedichten zelf in gangbare interpunctie. In haar
gedichten verzamelt Yvonne Né trendy topics, maatschappelijke statements en
filosofische oneliners - en spreidt ze daarna als sterrenstof over de pagina’s.
De dichteres registreert de
werkelijkheid: Op een industrieterrein loop ik te zoeken / naar de garage
waar mij auto is hersteld. / Ik vraag een jongeman de weg. / Hij zit te leren
aan een witte tafel in de zon. / Naast een tas papier ligt wit zijn boterham /
met chocopasta die hij ruw in parten snijdt. Enkele pagina’s verder
formuleert ze een filosofische vraag, briljant omgezet in poëzie: Ideeën -
waar toch kwamen ze vandaan, / waar waren ze opeens naar op weg? / Kleiner,
kleiner brekend, tussen talloze kaken / van insecten, met slimme pakjes
toegerust, / cirkelen mensen zonder herinnering. / Al leger, al dwazer dan
insecten.
Onderstaande verzen lijken
oneliners, maar zijn vakkundig verwerkt in gedichten: Omdat verschijnselen
van gedaante wisselen / weet ik nooit hoe iets zich aan me toont… Een
verschijning valt nog helemaal in de klasse ‘werkelijk’ / als ze zichtbaar iets
meedraagt wat je niet ziet… Het grootste raadsel verschijnt als
onverhuld feit. / Hoe zou de werkelijkheid het anders zo lang vol kunnen
houden?… De realiteit is een diepte / die niemand in haar geheel, ook niet / in
een kruimel op tafel, openlegt… Niemand is wie hij denkt wie hij is.
De dichteres beseft dat de
werkelijkheid vele gedaanten heeft. In haar wereldbeeld onthult het
raadselachtige zich als een feit en feiten worden raadsels. Maar zij besluit
mooi en humaan: Zeker is het dat we passanten zijn. / Passanten horen andere
passanten te groeten./ Men begrijpt
alleen nog niet, / dat de welkomstgroet het oudste, / meest wezenlijke gebaar
is onder de sterren.
Yvonne Né zet ons aan het denken.
Het vergt enige leesinspanning om haar intuïtieve reflexen, haar
associaties en haar verrukkelijk talent voor verdichting te doorgronden. Maar
uiteindelijk kunnen we haar verzen niet anders dan intens, mooi en licht
explosief noemen: Om droog te blijven / hang ik aan een bloem, het hoofd
omlaag, / net Kleine Prins aan zijn planeet. / Bommen, granaten. Stravinsky,
Monet! / De deining spoelt in deze positie /
iets los uit het rif in mijn brein.
De werkelijkheid houdt het lang vol is een opmerkelijke bundel, geschreven door een even
opmerkelijke dichteres!
De werkelijkheid houdt het lang vol, Y. Né, De Geus, Breda,
2014, ISBN 978-90-445-3419-1
(Nicole Van Overstraeten)