Laos in spreidstand


Etienne Colman publiceerde in 2013 de bundel Façades, over een gegeven waar we allemaal wel eens mee te maken krijgen: de schone schijn en pijn in relaties. In 2014 verscheen Loopgraf, gedichten over de Eerste Wereldoorlog, een bundel die getuigt van zijn maatschappelijke en sociale betrokkenheid en dat gegeven zet zich verder in zijn nieuwste publicatie, Laos in spreidstand.
Waarom Laos? Tijdens de Vietnamoorlog bood Laos onderdak aan soldaten uit Noord-Vietnam, waarop de VS besloot Laos van 1964 tot 1973 te bombarderen met zo’n 270 miljoen clusterbommen. Eén derde van de bommen is nooit ontploft en ligt nog steeds over het land verspreid. De armste mensen proberen het staal te recupereren om het te verkopen. Daarbij vielen al meer dan 12 000 dodelijke slachtoffers en een 20 000 tal ernstig gewonden.  
Waarom Laos? De dichter trekt er al een aantal jaren naartoe om er Engels te onderwijzen en dit wat langoureuze volk heeft helemaal zijn ziel verstoord, het heeft zijn hart gesplitst.
Laos in spreidstand is een eigenzinnige bundel. Visueel eigenzinnig ook: zo krijgen de verschillende strofen binnen een gedicht een ander lettertype, waardoor je elke strofe vanuit een andere invalshoek benadert, alsof er een andere stem binnen eenzelfde gedicht aan de orde is. Het aantal verzen binnen een gedicht heeft dan weer te maken met de Laotiaanse symboliek van de getallen. Zo zijn er wel meer technische hoogstandjes en die werken perfect, maar even belangrijk lijkt mij dat Etienne Colman een veelzijdig portret schetst van het land, zijn problematiek en zijn bewoners en dat dit, ondanks zijn engagement, nergens leidt tot sentimentaliteit. Zijn gedichten bewegen zich op die moeilijke lijn tussen observatie en bekentenis enerzijds en betrokkenheid anderzijds en in dat koorddansen is hij wonderwel geslaagd.
De dichter, zoals de herder die hij in de bundel schetst hij leeft van niets en bidt, schrijft: Tijd en afstand brengen enkel troost in sprookjes die geen mens gelooft. Net daarom zijn deze bundel en dit initiatief zo belangrijk: Dit land leeft tussen slaap en werk, eet tussen vel en vlees, zit tussen schip en wal.
Eén fragment, uit Talat 1 (talat is Laotiaans voor markt):

Hun waren prijzen zij
niet aan Als vanzelfsprekend
her en der geloodst
zitten er mannen zonder
benen vrouwen geen
gezicht De slecht bedeelden
en mismaakten reiken
je de open hand
Ze zijn tekort gewoon
Hier leeft de ziel en klopt
het hart Hun leven en
hun welzijn tussen twijfel
en houvast geprangd
Van deze kleine mensen werd zijn hart nog groter en veel brozer. Hij stak nieuwe bruggen over. Dat is trouwens net de taak van de dichter: bruggen bouwen met taal. Deze dichter heeft een brug gebouwd die ons leidt naar Laos. Laos in spreidstand, een bundel die Laos een stem heeft gegeven en ook de lezer veel brozer maakt. Daar kunnen we Etienne Colman alleen maar erg dankbaar voor zijn.

Laos in spreidstand, Etienne Colman, Uitgeverij C. De Vries-Brouwers, Antwerpen-Rotterdam, 2017, ISBN 978 90 592 7526 3

(Roger Nupie)